Zbulo Islamin

Muhamedi (paqja qoftë mbi të) lindi rreth vitit 570 pas Krishtit, në qytetin e Mekës, në Arabinë e atëhershme, si pjesëtar i fisit të njohur dhe të respektuar Kurejsh.
Prejardhja e tij gjurmohet deri te Profeti Ismail, djali i Profetit Ibrahim (Abrahamit).
Në atë kohë, fisi i Kurejshëve gëzonte pozitën më të fuqishme ndër arabët në Gadishullin Arabik, sepse në Mekë ndodhej Qabja — vendi i shenjtë që, sipas traditës, ishte ndërtuar nga Ibrahimi dhe djali i tij Ismaili.

Para Islamit, Qabja ishte një vend pelegrinazhi për arabët, të cilët në shumicë ishin politeistë.
Babai i Muhamedit ndërroi jetë para se ai të lindte, ndërsa nëna e tij vdiq kur ai ishte vetëm gjashtë vjeç. Siç ishte zakon në atë kohë, ai u rrit fillimisht nga një amë, pastaj nga gjyshi i tij, dhe më vonë u mor në kujdes nga xhaxhai i tij.
Të afërmit e tij ishin tregtarë, dhe Muhamedi (s.a.v.) ndoqi të njëjtën rrugë: ai u bë tregtar.

Edhe pse nuk ndoqi shkollë formale, përmes përvojës praktike dhe udhëtimeve të shumta, ai fitoi njohuri të gjera dhe thelbësore për jetën dhe tregtinë.
Që në rini, ai njihej për ndershmërinë e tij dhe për moralin e lartë — cilësi që i dhanë titullin el-Emin, që do të thotë: i Besueshmi.

Kur u rrit, ai punoi për një tregtare të pasur dhe të ve me emrin Hatixhe.
E mahnitur nga aftësitë e tij dhe sidomos nga karakteri i tij i pastër dhe sjellja e tij shembullore, Hatixhja i ofroi martesë.
Ajo ishte rreth 40 vjeç në atë kohë, ndërsa Muhamedi (s.a.v.) ishte 25.
Ata u martuan dhe patën katër vajza dhe një djalë, i cili ndërroi jetë pak pas lindjes.

Sipas traditës islame, ata jetuan një martesë shumë të lumtur dhe të qëndrueshme.

Vitet përpara shpalljes së parë hyjnore, Muhamedi (paqja qoftë mbi të) kishte zakon të tërhiqej në meditim në një mal afër Mekës.
Ai ndiente thellë në zemrën e tij se bindjet fetare, ritet dhe traditat e fisit të tij — të bazuara në shumëzotësi — nuk ishin në përputhje me të vërtetën dhe e largonin njeriun nga qëllimi i tij i krijimit dhe nga Zoti i vërtetë.

Në një shpellë, ai reflektonte mbi këto çështje, por nuk arrinte ende një përgjigje të qartë ose një drejtim të saktë.
Në vitin 610 pas Krishtit, ndërsa ishte sërish i tërhequr vetëm në shpellë për adhurim dhe përkujtim të Zotit, iu shfaq engjëlli Xhibril (Gabriel) dhe i kumtoi se ai ishte zgjedhur si Profet nga Zoti i Vetëm dhe i Vërtetë.

Xhibrili i solli Muhamedit ajetet e para të shpalljes hyjnore – pjesën e parë të Kuranit të Shenjtë – duke e shpallur kështu fillimin e profetësisë së tij.

Muhamedi (paqja qoftë mbi të) nuk kishte menduar kurrë për diçka si shpallje, dhe as nuk kishte pasur ndonjë përvojë të ngjashme më parë.
Një engjëll iu shfaq në shpellë dhe e urdhëroi të recitonte.
I tronditur nga kjo përballje me engjëllin dhe nga thirrja për të lexuar vargjet e para të shpalljes hyjnore të Kuranit, ai u kthye në shtëpi i shqetësuar dhe i dridhur.
Duke u dridhur, i kërkoi gruas së tij që ta mbështillte me batanije.

Ai i tregoi asaj atë që kishte përjetuar dhe e kërkoi mendimin e saj.
Ajo iu përgjigj se ai ishte gjithnjë i drejtë dhe i sjellshëm ndaj njerëzve, se ndihmonte të varfrit dhe të dobëtit, dhe se nuk besonte se Zoti do ta linte ndonjëherë vetëm.

Pastaj ajo e çoi Muhamedin (s.a.v.) te një i afërm i saj, një njeri i ditur që kishte njohuri mbi Shkrimet e Shenjta.
Pasi dëgjoi rrëfimin e tij, ky burrë i moshuar konfirmoi se ajo që kishte parë ishte me të vërtetë engjëlli Xhibril (Gabrieli) — i njëjti engjëll që kishte ardhur më parë edhe te profetët e hershëm.

Në çdo kohë kanë ekzistuar njerëz që kanë arritur në njohuri të thella, kanë përjetuar frymëzime të rralla ose kanë zbuluar ligje natyrore të panjohura më parë.
Këta njerëz dëshmojnë se ekziston një lloj njohurie që shkon përtej shqisave dhe kërkimit shkencor.
Filozofia dhe shkenca mund vetëm të hamendësojnë rreth saj.
Për të arritur siguri në këtë fushë, njeriu varet nga Zoti, i cili ia transmeton këtë dije përmes mënyrës së vet.

Për këtë qëllim, Zoti zgjedh disa njerëz dhe i cakton si profetë apo të dërguar të Tij.
Atyre Ai u shpall të vërtetën dhe dijen, që ata ta përcjellin te të tjerët.
Profeti ka gjithashtu për detyrë ta shpjegojë shpalljen, t’i udhëzojë njerëzit dhe t’u shërbejë si shembull konkret për një jetë të përkushtuar ndaj Zotit — në të gjitha aspektet e jetës.

Për sa i përket misionit për të shpallur dhe për të jetuar fjalën e Zotit, nuk ka dallim thelbësor mes profetëve.
Që nga njeriu i parë dhe njëkohësisht profeti i parë, Ademi (a.s.), e deri te profeti i fundit, Muhamedi (s.a.v.), të gjithë kanë shpallur nënshtrimin ndaj Zotit të Vetëm — që në arabisht quhet islam.

Sipas transmetimeve islame, Allahu ka dërguar më shumë se dyqind mijë profetë, dhe çdo popull në histori ka pasur një të dërguar që e ka udhëzuar drejt së vërtetës (shih: Kuran, 16:36).
Megjithatë, vetëm 25 profetë përmenden me emër në Kuran, si: Nuhu (Noe), Ibrahimi (Abrahami), Daudi (Davidi), Musai (Moisiu), Jahja (Gjon Pagëzori), si dhe Isai (Jezusi) — të cilët përmenden edhe në Bibël.

Muhamedi (paqja qoftë mbi të) është profeti i fundit dhe i përmbyllur i dërguar nga Zoti.
Allahu ka dërguar profetë për çdo popull, si p.sh. profeti Shuajb për popullin e Midianit, profeti Salih për popullin Themud, dhe profetët Daud, Musa dhe Isa për bijtë e Israelit.

Edhe pse të gjithë profetët kanë marrë shpallje nga i njëjti Burim Hyjnor dhe kanë predikuar nënshtrimin ndaj Zotit (Islamin), secili prej tyre ka pasur një mision të kufizuar në kohë dhe vend.
Para epokës së Muhamedit (s.a.v.), njerëzimi nuk ishte ende i gatshëm për një mesazh universale.

Profeti Muhamed (s.a.v.) u dërgua për të gjithë njerëzit dhe për të gjitha kohët.
Prandaj profetësia e tij ka karakter universal dhe të përjetshëm.
(Kuran: 33:21 – “Ju keni në të Dërguarin e Allahut një shembull të shkëlqyer”; 68:4 – “Ti je me moral madhështor”; 21:107 – “Ne të kemi dërguar vetëm si mëshirë për botët”.)

Mrekullia më e madhe që iu dha Muhamedit (s.a.v.) është Kurani.
Kjo është një mrekulli që nuk u kufizua vetëm në kohën e tij, por është e arritshme për të gjithë njerëzit edhe sot.
Për këtë arsye, Kurani konsiderohet si dëshmia më e fuqishme dhe e përhershme e profetësisë së tij.

Përveç Kuranit, transmetimet përmendin edhe mrekulli të tjera, si:

• Udhëtimi natën (Isra dhe Miraxh), ku Zoti e ngriti Muhamedin nga Meka në Kuds (Jeruzalem), e më pas në qiellin e lartë,

• Shumëzimi i ushqimit dhe ujit,

• Fakte historike dhe shkencore në Kuran që u konfirmuan shumë kohë më vonë.

Mrekullitë janë veprime të jashtëzakonshme, që ndodhin me lejen e Zotit dhe që shërbejnë si provë për të vërtetën e dërguarit.

Por në Islam, më e rëndësishme se vetë mrekullia, është mesazhi që sjell profeti: udhëzimi i njerëzve drejt Një Zoti të Vetëm, drejt të vërtetës, drejt së mirës dhe drejt drejtësisë.

Edhe pse banorët e Mekës, ku jetonte Muhamedi (paqja qoftë mbi të), besonin në një Zot, ata adhuronin shumë idhuj që i konsideronin si ndërmjetës mes tyre dhe Zotit. Këtyre idhujve u atribuonin fuqi dhe cilësi të veçanta.
Zoti i dha Muhamedit (s.a.v.) misionin për të shpallur Njësinë dhe Unicitetin e Allahut (në arabisht: Zotit).
Ai i sqaroi bashkëqytetarët e tij se idhujt dhe statujat që ata adhuronin nuk kishin asnjë fuqi, dhe nuk meritonin adhurim.
Muhamedi përpiqej t’u bënte të qartë njerëzve përreth tij se vetëm Një Zoti i Vetëm dhe i Vërtetë është Krijuesi i njerëzve, Ai që i furnizon dhe që i dëgjon lutjet e tyre.

Një tjetër pikë themelore e shpalljes ishte se Zoti gjithmonë ka zgjedhur të dërguar prej njerëzve, për t’ua përcjellë atyre mesazhin hyjnor.
Profetët janë gjithashtu shembuj konkretë të përkushtimit ndaj Zotit, përmes jetës së tyre personale.

Muhamedi (s.a.v.) theksoi gjithashtu një temë që njerëzit e kohës së tij nuk e kishin të njohur: jetën pas vdekjes.
Ai shpjegoi se jeta në këtë botë është një sprovë, dhe se njerëzit do të ringjallen në Ditën e Gjykimit, ku do të shpërblehen ose ndëshkohen sipas jetës që kanë bërë në këtë botë.

Udhëheqësit e Mekës e panë mesazhin e Muhamedit si kërcënim për rendin e tyre shoqëror dhe ekonomik.
Ata mendonin se thirrja e tij do të çonte në shkatërrimin e idhujve dhe statujave, të cilat u sillnin fitime dhe autoritet për shkak të pelegrinazheve që tërhiqnin vizitorë nga gjithë Arabia.

Po ashtu, kishin frikë se braktisja e fesë së stërgjyshërve do të kishte pasoja të këqija dhe se skllevërit dhe të shtypurit do të kërkonin të drejtat e tyre.

Fillimisht, ishin pikërisht të varfrit dhe shtresat e poshtme që përqafuan besimin e ri.
Vetëm pak nga ndjekësit e tij vinin nga familje me ndikim dhe mund të gëzonin mbrojtje; pjesa tjetër u përndoq, u keqtrajtua, madje disa edhe u vranë.

Situata u bë aq e vështirë, saqë Profeti (s.a.v.) u kërkoi besimtarëve të emigrojnë në Abisini (Etiopia e sotme), ku sundonte një mbret i krishterë i drejtë.
Pavarësisht përndjekjes, numri i ndjekësve vazhdoi të rritej.

Për ta ndalur këtë zhvillim, udhëheqësit e Mekës i ofruan Muhamedit (s.a.v.) kompromis: pushtet dhe pasuri, nëse ai pranonte të adhuronte Allahun një ditë dhe idhujt të nesërmen.
Profeti e refuzoi pa hezitim këtë ofertë.

Në Mekë, presioni ndaj myslimanëve u rrit në mënyrë të pandalshme, dhe Profeti kërkonte një vend ku mund të predikonte lirisht dhe të jetonte sipas besimit të tij pa pengesa.

Gjatë sezonit të pelegrinazhit në vitin 621, ai u takua me një grup njerëzish nga Jethribi (qyteti që më vonë do të quhej Medinë), të cilët e pranuan mesazhin e tij me zemër të hapur.
Në vitin pasues, ata u kthyen me një delegacion më të madh dhe e ftuan Profetin që të zhvendosej në qytetin e tyre, duke i premtuar mbështetje të plotë.

Kështu, Muhamedi (s.a.v.) u kërkoi myslimanëve të migronin në Medinë, ku do të gjenin siguri dhe liri fetare.
Ky emigrim (Hixhret) shënon fillimin e kalendarit islam.

Ndërkohë, prijësit e Mekës kishin vendosur ta vrisnin Profetin.
Por plani i tyre dështoi.
Pak para atentatit të planifikuar, Muhamedi (s.a.v.) u largua nga Meka së bashku me shokun e tij Ebu Bekër.
Edhe pse u ndoqën, arritën të shpëtojnë dhe arrijnë të sigurt në Medinë.

Në Medinë, myslimanët formuan një bashkësi të organizuar, me institucione si xhamia, tregu, sistemi gjyqësor dhe strukturë ekonomike.
Të lirë nga përndjekja personale, ata patën mundësinë të jetonin sipas mësimeve islame.

Banorët e Medinës, të përbërë nga myslimanë, hebrenj dhe të tjerë, pranuan udhëheqjen e Muhamedit (s.a.v.).
Dy fiset kryesore të qytetit e mbështetën plotësisht pasi përqafuan Islamin.
Në fillim, Profeti mendonte se edhe hebrenjtë, si ndjekës të një feje të shpallur, do të kuptonin dhe pranonin pa paragjykim shpalljen e re.

Megjithatë, në Medinë kishte edhe persona me ndikim që pranuan Islamin vetëm për përfitime personale, pa bindje të vërtetë.
Në vitin 623, Profeti nënshkroi një marrëveshje të përbashkët (kushtetutë) me përfaqësuesit e komuniteteve të ndryshme, e cila garantonte mbrojtje të ndërsjellë mes myslimanëve dhe hebrenjve.
Kjo ishte kushtetuta e parë e dokumentuar në historinë islame, dhe u bë model për strukturat e mëvonshme shtetërore myslimane.

Edhe pse myslimanët nuk ishin më të përndjekur si individë, mekasit idhujtarë kërkonin të zhduknin komunitetin mysliman në Medinë, përmes sulmeve ushtarake dhe izolimit politik.

Myslimanët e Medinës donin të mbroheshin dhe e kërkuan lejen e Profetit për të reaguar.
Por ai nuk lejoi luftë derisa Zoti shpalli një ajet që u jepte të drejtën të mbroheshin kundër agresionit.

Në betejën e parë (Beteja e Bedrit), myslimanët, edhe pse më të paktë dhe më pak të pajisur, fituan në mënyrë të mrekullueshme ndaj ushtrisë mekase.

Në vitet në vijim, ndodhën disa beteja të tjera.
Por, qartazi, qëllimi i Profetit nuk ishte lufta, por paqja.
Për shembull:

• ai lironte robërit e luftës në këmbim të mësimdhënies (lexim e shkrim për myslimanët),

• nënshkroi marrëveshje paqeje edhe në kushte shumë të vështira (si Hudejbija),

• dhe pas çlirimit të Mekës, fali të gjithë armiqtë e tij me një amnisti të përgjithshme.

Lufta ishte (dhe mbetet) një realitet social, prandaj Islami përcakton rregulla etike edhe për situata ekstreme.

Profeti (s.a.v.) urdhëroi që:

• të mos sulmohen civilët që nuk marrin pjesë në luftë,

• të mos dëmtohet natyra, pemët apo kafshët gjatë betejës.

Në fillim, lëvizja e Muhamedit (s.a.v.) nuk ra në sy të fuqive të mëdha si Perandoria Bizantine apo Perandoria Persiane, sepse Arabia shihej si zonë periferike dhe pa ndikim.

Por me rritjen e ndikimit të Islamit, mekasit njoftuan aleatët e tyre rajonalë për zhvillimet dhe për konfliktet me myslimanët.

Përpjekja e parë e tyre për ta ndalur Islamin dështoi kur mbreti i krishterë i Abisinisë (Etiopisë) refuzoi të dorëzonte myslimanët që kërkuan strehim atje.

Më vonë, edhe Bizanti kuptoi se feja e re po përhapej në Gadishullin Arabik dhe mund të ndikonte në zonat nën ndikimin e tyre. Kështu, filluan përplasjet ushtarake mes muslimanëve dhe bizantinëve.

Ndërkohë, Profeti dërgoi letra te sundimtarët më të fuqishëm të botës, duke i ftuar në Islam — disa pranuan, të tjerë refuzuan.

Ashtu si Judaizmi, Islami nuk bën ndarje mes fesë dhe jetës shoqërore.
Ai udhëzon në të gjitha aspektet e jetës: familje, ekonomi, drejtësi, marrëdhënie ndërkombëtare, etj.

Prandaj është e natyrshme që Muhamedi (s.a.v.) u bë shembull jo vetëm si profet, por edhe si:

• bashkëshort dhe prind,

• fqinj dhe mik,

• diplomat dhe udhëheqës shtetëror.

Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) ishte, si të gjithë profetët e mëparshëm, një qenie njerëzore. Ai kurrë nuk pretendoi të ishte hyjnor, madje gjithmonë e theksonte që një gjë e tillë nuk duhet t’i atribuohej. Ai jetoi dhe vdiq si njeri.

Dallimi i tij nga të tjerët qëndronte në shpalljen hyjnore që mori – Kurani – dhe në mbrojtjen e sjelljes së tij nga gabimet nga vetë Zoti. Për këtë arsye, myslimanët e respektojnë dhe e duan me zemër, e marrin si model për jetën, por nuk e adhurojnë, sepse adhurimi i takon vetëm Zotit.

Në moshën 25-vjeçare, Profeti Muhamed (s.a.v.) u martua me Hadixhen, një grua e ve, tregtare e njohur dhe e nderuar, që ishte 15 vjet më e madhe se ai. Ata jetuan bashkë një martesë të lumtur e të qëndrueshme, nga e cila lindën gjashtë fëmijë. Ai nuk u martua me asnjë grua tjetër sa ishte gjallë Hadixhja.

Pas vdekjes së saj, ai u martua me disa gra të tjera, dhe vetëm një prej tyre nuk kishte qenë më parë e martuar. Të tjerat ishin të veja apo të divorcuara. Shumë nga këto martesa u realizuan për të ndihmuar gratë në nevojë, së bashku me fëmijët e tyre jetimë, ose për të forcuar marrëdhëniet midis fiseve arabe dhe bashkësisë islame.

Myslimanët besojnë se martesa të tilla të Profetit ishin të lejuara nga Zoti, siç kanë qenë edhe për profetët e Biblës. Ato gra që jetuan me të, ishin të kënaqura me martesën dhe qëndruan pranë tij edhe në varfëri dhe vështirësi, gjë që për myslimanët shihet si një shenjë e vërtetësisë së profetësisë së tij.

Në shoqërinë fisnore arabe para Islamit, gruaja trajtohej si mall apo si skllave. Kishte raste kur, nëse lindte vajzë, prindërit e varrosnin të gjallë, duke e konsideruar turp.

Me zbritjen e Kuranit dhe me shembullin e gjallë të Profetit Muhamed (s.a.v.), kjo u ndryshua rrënjësisht: vajza u barazua me djalin në vlerë. Profeti dënonte ashpër burrat që silleshin keq me gratë, dhe me sjelljen e tij, ai tregoi dashuri, drejtësi dhe respekt në martesë.

Ai theksoi se gruaja ka të njëjtën vlerë para Zotit si burri, dhe se burri dhe gruaja janë plotësues të njëri-tjetrit.

Profeti Muhamed (s.a.v.) kishte të njëjtin mision për të gjithë njerëzit, qofshin ata çifutë, të krishterë apo idhujtarë: t’u transmetonte fjalën e Zotit.

Në bisedat me ta, ai respektonte bindjet e tyre, i ftonte me butësi dhe dashamirësi, dhe edhe kur fyhej apo përndiqej, e përballonte me durim dhe qetësi.

Ai u mësonte ndjekësve të tij se çifutët dhe të krishterët janë më afër myslimanëve në besim, dhe se çdo njeri ka të drejtën të zgjedhë besimin e tij. Ai theksoi se myslimanët duhet t’i trajtojnë të tjerët me drejtësi e mirësjellje, dhe se drejtësia ndaj të gjithëve është bazë e jetës islame.

Njeriu nuk mund ta marrë Zotin si model, pasi nuk është i njëjtë në natyrë me Të. Prandaj, për të jetuar një jetë të pëlqyeshme për Zotin, ai ka nevojë për një shembull praktik. Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) është paraqitur nga vetë Zoti si model për njerëzit (Kurani 33:21; 68:4), pasi ishte edukuar dhe formuar nga Zoti. Shembulli i tij nuk qëndron vetëm në virtytet personale, por më së shumti në veprat dhe fjalët që e afronin kënaqësinë e Zotit.

Po. Kurani e përshkruan Profetin si “mëshirë për botët“, që përfshin edhe natyrën, kafshët dhe mjedisin. Ai ka lënë shumë mësime për trajtim të butë ndaj kafshëve, mos shpërdorim të ujit, mbjellje të pemëve dhe kujdes për tokën. Ka treguar rrëfenja ku trajtim i mirë ndaj një kafshe sjell shpërblim, e abuzimi ndëshkim hyjnor.

ë në jetën e tij, disa shokë të Profetit kishin leje të shënonin fjalët e tij krahas Kuranit. Të tjerë i mësonin përmendësh dhe i përcillnin me kujdes. Zinxhiri i transmetimit për secilën thënie është ruajtur për të verifikuar saktësinë. Që në shekullin VIII, dijetarët filluan mbledhjen dhe klasifikimin e thënieve autentike (hadithe), duke krijuar koleksione të shumta të shkruara.

Jo. Kjo është një pretendim i pabazë, shpesh i përhapur nga misionarë apo orientalista. Profeti ishte analfabet, nuk kishte lexuar shkrimet e krishtera apo hebraike. Shumë nga bashkëkohësit që ishin të krishterë apo hebrenj e pranuan Islamin, gjë që nuk do të ndodhte nëse ai do të kishte kopjuar fenë e tyre. Ngjashmëritë midis feve janë për shkak të burimit të përbashkët – Zotin Një.

Profeti Muhamed (s.a.v.) e quante Isain (Jezusin) “vëllain e tij në profetësi” dhe theksonte se ai nuk është Zot apo bir i Zotit, por shërbëtor dhe i Dërguar i Allahut. Ai tregoi një ëndërr ku e kishte parë Isain me përshkrim të detajuar dhe tha:
“Kush dëshmon se nuk ka zot tjetër përveç Allahut… dhe se Isai është fjala dhe shpirti i Tij, ai do të hyjë në Xhenet.” (Buhariu)

Jo. Profeti Muhamed (s.a.v.) nuk adhurohet në Islam. Ai është i dërguari dhe modeli më i mirë, por jo ndërmjetës hyjnor. Ai vetë tha: “Mos më ngrini në nivelin që të krishterët i dhanë Isait. Unë jam rob dhe i Dërguar i Allahut.” (Ahmedi)

Islami nuk është një fe që filloi me Muhamedin, por është feja origjinale e të gjithë profetëve, përfshirë Isain (a.s.), Musain (a.s.), Ibrahimin (a.s.), etj.

Po. Kurani (7:157; 61:6) tregon se në shkrimet e mëhershme ka përmendje për Profetin. Në Bibël, sipas interpretimit islam, ka fragmente që përshkruajnë një të Dërguar me karakteristikat e Muhamedit (s.a.v.). Gjithashtu, shenja për të janë gjetur në shkrimet hindu (Atharva Veda) dhe zoroastriane (Zend Avesta).